Ilustrowany Tygodnik Polski²: Gdańscy urzędnicy utrudniali prowadzenie prac archeologicznych na Westerplatte

Rozmowa z Mariuszem Wójtowicz-Podhorskim, kierownikiem Muzeum Westerplatte i Wojny 1939, kierownikiem prac archeologicznych na Westerplatte, nominatem do nagrody buzdygana internautów 2019 roku nagrody przyznawanej przez redakcję „Polska Zbrojna”, jaką przeprowadził Krzysztof Żabierek dla witryny Magna Polonia.

Krzysztof Żabierek:
— Skąd pomysł na podjęcie prac archeologicznych na Westerplatte?

Mariusz Wójtowicz-Podhorski:
— Odpowiedź jest prozaicznie prosta. Bo nikt wcześniej takich badań nie przeprowadził. Budzi to zdumienie, że jedno z najważniejszych pól bitewnych w Polsce nie zostało objęte programem badań archeologicznych. Stąd już kilkanaście lat temu proponowałem, aby takie badania rozpocząć. W latach 2006-2007 doprowadziłem do sondażowych badań archeologicznych, a dopiero w 2016 r. zbudowałem zespół archeologów z ogromnym doświadczeniem, kierowany przez Filipa Kuczmę, który mógł przygotować program badań archeologicznych.

— Westerplatte stanowi symbol polskiego oporu w 1939 r a jednocześnie walki o polskie prawa do morza jak obecnie wygląda teren byłej składnicy wojskowej?

— To temat rzeka. Stan półwyspu, zabytków i miejsc historycznych od dziesiątków lat się pogarszał. Zwracali na to uwagę sami Obrońcy Westerplatte jeszcze pod koniec lat 70-tych XX wieku. Wynika to z różnych powodów, ale często głównie politycznych.

— Czy otrzymali Państwo od władz miasta Gdańska wsparcie tej pracy? Jak wyglądały relacje na linii magistrat-archeologowie?

— Żadnego wsparcie nie otrzymaliśmy, dziesiątki naszych pism kierowanych do Urzędu Miasta Gdańska w związku z badaniami archeologicznymi pozostało bez odpowiedzi. Same badania archeologiczne były nam utrudniane przez urzędników poprzez m.in. niewydanie nam kart wjazdowych dla samochodów służbowych tak, aby legalnie mogły dojechać na teren bazy archeologicznej. Komicznie może zabrzmieć to, że byliśmy też przez urzędników fotografowani i filmowani z ukrycia. Chyba czegoś takiego nie doświadczyli archeolodzy w żadnym innym miejscu w Polsce. Bez komentarza pozostawiam fakt, że władze Gdańska przez prawie 2 miesiące pomijały milczeniem tak sensacyjne odkrycia przez nas szczątków co najmniej 9 Obrońców Westerplatte. To, że polegli w 1939 roku Westerplatczycy leżeli w bezimiennych dołach od 80 lat, nikt wcześniej Ich nie poszukiwał, gdzie nad Nimi walały się śmieci i robiono dzikie szalety także trudno mi skomentować.

— Co dokładnie udało się ustalić odkryć w czasie ubiegłorocznych prac i jak te odkrycia wpływają na dotychczasowy obraz walki na Westerplatte?

— Przede wszystkim najważniejszym odkryciem podczas V etapu badań archeologicznych było odnalezienie wspomnianych szkieletów 9 polskich żołnierzy oraz około 350 luźnych szczątków ludzkich, prawdopodobnie należących do kolejnych szczątków Obrońców. Razem z nimi odnaleźliśmy fragmenty polskiego umundurowania i wyposażenia wojskowego, a także broń.

— Czy w kolejnych sezonach możemy spodziewać się kontynuacji prac?

— Wiosną będziemy kontynuować prace archeologiczne szukając pozostałych szczątków Obrońców, tak aby mieć pewność, że nikogo nie pozostawiliśmy w ziemi. Poza tym program badań będzie dostosowany także do prac związanych z zainicjowanym przeze mnie projektem budowy Muzeum Westerplatte i Wojny 1939, obecnie oddziału Muzeum II Wojny Światowej.