Zmarł Krzysztof Penderecki, wybitny polski kompozytor; miał 86 lat
W niedzielę 29 marca 2020 roku, po długiej i ciężkiej chorobie w wieku 86 lat zmarł Krzysztof Penderecki - wybitny twórca, jeden z najbardziej znanych i cenionych na świecie polskich kompozytorów. Za swą twórczość honorowany był wysokimi odznaczeniami krajowymi i zagranicznymi; pięciokrotny laureat nagrody Grammy.
Krzysztof Penderecki, przedstawiciel tzw. polskiej szkoły kompozytorskiej w latach 60. XX wieku, "wielki odkrywca dźwięków", "eksperymentator", "wysunięta szpica muzycznej awangardy" - jak artystę określali krytycy - urodził się 23 listopada 1933 r. w Dębicy.
Wychował się w rodzinie o ormiańskich korzeniach. Początkowo uczył się grać na skrzypcach i pobierał lekcje kompozycji u Franciszka Skołyszewskiego. Następnie, w latach 1955-58 studiował kompozycję w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie w klasie Artura Malawskiego. Do pierwszego publicznego występu Pendereckiego doszło w 1959 r. na Międzynarodowym Festiwalu Warszawska Jesień; zostały wykonane wówczas "Strofy", za które, obok "Psalmów Dawida" i "Emanacji", otrzymał pierwsze nagrody na II Ogólnopolskim Konkursie dla Młodych Kompozytorów.
Światowy rozgłos przyniosły kompozytorowi utwory awangardowe z lat 60., takie jak "Tren Ofiarom Hiroszimy", czy "Pasja według św. Łukasza", które zapoczątkowały pasmo jego międzynarodowych sukcesów.
"Pasja wg św. Łukasza" to pierwsza rozbudowana forma w twórczości Pendereckiego. Utwór został napisany na zamówienie dla uczczenia 700-lecia katedry w Muenster, w której odbyło się pierwsze wykonanie - 30 marca 1966 roku. Stanowiło to punkt zwrotny w karierze artysty.
W latach 70. stanął za pulpitem dyrygenckim, prowadząc od tego czasu czołowe orkiestry symfoniczne w Europie, Stanach Zjednoczonych i Azji.
Z jego inicjatywy powstało Europejskiego Centrum Muzyki w Lusławicach dedykowane młodym artystom. Był również wielkim miłośnikiem drzew – architektem liczącego ponad 2 tysiące gatunków drzew założenia parkowego w Lusławicach.
W jednym z wywiadów twórca "Polskiego Requiem", jednego z najważniejszych dzieł kompozytora, inspirowanego historią i kulturą ojczystą – wyznał: "myślę, że artysta jest świadkiem epoki, w której żyje i swoją twórczością reaguje na to, co się wokół niego dzieje".
Penderecki był doktorem honoris causa kilkudziesięciu uniwersytetów, członkiem honorowym najważniejszych akademii artystycznych i naukowych, a także honorowym profesorem wielu prestiżowych uczelni artystycznych.
Kawaler Orderu Orła Białego, za swą twórczość uhonorowany został wysokimi odznaczeniami krajowymi i zagranicznymi oraz prestiżowymi nagrodami, m.in. pięciokrotnie nagrodą Grammy.
Kanada, Chiny, Ukraina i inni… Cały świat żegna "znakomitego kompozytora" Krzysztofa Pendereckiego
W niedzielę nad ranem media podały smutną wiadomość o śmierci wybitnego kompozytora światowej sławy - Krzysztofa Pendereckiego. Słowa uznania dla jego wielkiego talentu płyną z każdego zakątka ziemi. Hołd artyście oddają Kanadyjczycy, Chińczycy, Ukraińcy, Francuzi i wielu innych.
"Wygrał cztery nagrody Grammy za swoją muzykę, ostatnio w 2016 r." - przypomina na swojej stronie internetowej kanadyjski dziennik "The National Post". Utwory Pendereckiego zostały wykorzystane w tak znanych filmach, jak np. "Egzorcysta" Williama Friedkina, "Lśnienie" Stanleya Kubricka oraz "Dzikość serca" Davida Lyncha.
"Kompozytor, dyrygent, jeden z najbardziej innowacyjnych współczesnych kompozytorów"- napisał francuskojęzyczny "Le Soleil".
"Jego muzyka jest bogata w efekty dźwiękowe: dźwięki blachy, gwizdków, kawałków szkła i metalu pocieranych pilnikiem, grzechotek, piły, maszyny do pisania czy syren alarmowych stwarzają dźwiękową materię jego kompozycji. Kompozytor stwarza również symbole zapisu muzycznego, które odpowiadają tym środkom wyrazu wówczas nieznanym"- przypomina gazeta.
"Le Soleil" zwraca przy tym uwagę na szerokie zainteresowania Pendereckiego, przypominając m.in. jego współpracę z Jonnym Greenwoodem, gitarzystą Radiohead.
"Muzyka Pendereckiego jest lekcją historii ludzkości" - powiedziała z kolei niemiecka skrzypaczka Anne-Sophie Mutter, która od lat współpracowała i przyjaźniła się z kompozytorem. W 2018 r. z okazji 85. urodzin Pendereckiego nagrali wspólnie płytę z jego kompozycjami dla wytwórni Deutsche Grammophon.
„Znakomity polski kompozytor i dyrygent Krzysztof Penderecki zmarł w Krakowie w wieku 86 lat”- pisze największa chińska agencja prasowa Xinhua, przypominając o największych dziełach i dokonaniach Polaka.
Obszerne biogramy kompozytora zamieszczają chińskie czasopisma muzyczne. Tygodnik „Yinyue Zhoubao” zaznacza, że chińscy słuchacze i muzycy nazywali Pendereckiego „Lao Pan” (dosł. „stary Pan”), co w Chinach jest wyrazem zażyłości i dużego szacunku. W artykule opublikowanym w internecie gazeta podkreśla również bliskość Pendereckiego z Chinami i jego zainteresowanie chińską kulturą.
„Odszedł wielki polski maestro” - pisze z kolei pekiński dziennik „Beijing Ribao”, nazywając kompozytora „starym przyjacielem chińskich słuchaczy”. Przypomina również, że Polak wystąpił w 2017 roku w Wielkiej Hali Ludowej w Pekinie.
„To jeden z najważniejszych kompozytorów w Polsce, a chińscy miłośnicy muzyki znają jego nazwisko i jego dzieła. Symbolizuje również znaczenie polskiej kultury na świecie, a jego regularna obecność w Chinach przybliżała polską muzykę do tej części świata”- powiedział kantoński dziennikarz i krytyk muzyczny He Renyuan, który spotkał się z Pendereckim dwukrotnie, gdy polski artysta odwiedzał Chiny w 2015 i 2017 roku.
Również główne czeskie portale poinformowały o śmierci Krzysztofa Pendereckiego. Telewizja przypomniała wizyty Mistrza, a kanał radia publicznego poświęcony kulturze Vltava wyemitował „Siedem bram Jerozolimy”, którą Penderecki dyrygował w Pradze w 2017 r. na zakończenie festiwalu Praska Wiosna.
Radiowy komentator i znawca muzyki klasycznej Libor Drzeviskovsky przypomniał Pendereckiego, cytując słowa Mistrza „pochłonąłem wszystko, co się wydarzyło w muzyce”. Drzeviskovsky napisał, że zmarły kompozytor od połowy lat 70 zwrócił się do postromantycznemu symfonizmowi i w tym duchu tworzył muzykę. "7 symfonia, utwór z podtytułem 'Siedem Bram Jerozolimy', powstała na uroczystości 3000 lat Jerozolimy jako stolicy Państwa Żydowskiego" – przypomniała Vltava podkreślając, że Penderecki dyrygował wówczas orkiestrą symfoniczną Czeskiego Radia.
Media na Ukrainie, informując o śmierci Krzysztofa Pendereckiego, przypominają jego wizyty w tym kraju. Kondolencje bliskim i wielbicielom twórczości kompozytora składają władze Lwowa. "To ogromna strata dla całego świata" - ubolewa Narodowa Odeska Orkiestra Filharmoniczna.
"Odszedł jeden z najznakomitszych kompozytorów współczesności, dyrygent i pedagog muzyczny"- pisze agencja informacyjna Ukrinform. Penderecki od wielu lat był "niewątpliwie, jedną z głównych postaci" światowej muzyki poważnej - podkreśla lwowski portal Zaxid.net (czyt. Zachid). Serwis przypomina, że artysta wiele razy występował we Lwowie, m.in. w 2014 r. podczas wspólnego koncertu z kompozytorem Myrosławem Skorykiem.
"Odszedł legendarny maestro Krzysztof Penderecki. Po raz ostatni widzieliśmy się we wrześniu 2018 roku. Wtedy towarzyszyłem mu w jego, jak się okazuje, ostatnim przyjeździe do Kijowa (...)"- podkreślił wiolonczelista Ołeksandr Pirijew, cytowany przez gazetę "Ukraina Mołoda".
Bułgarskie media obszernie poinformowały o śmierci Pendereckiego, podkreślając, że jest to jeden z wielkich i najbardziej nowatorskich kompozytorów współczesnego świata.
Smutne informacje przekazała Bułgarska Agencja Telegraficzna, radio i telewizja publiczne, większość dużych telewizyjnych i radiowych stacji komercyjnych, przypominając jego liczne nagrody międzynarodowe i współpracę z wybitnymi reżyserami filmowymi.
"Penderecki jest jedną z największych figur muzyki klasycznej drugiej połowy XX wieku. Razem ze swoim rodakiem Witoldem Lutosławskim jest jednym z ojców techniki komponowania, zwanej 'aleatorika', która zezwala muzykowi na improwizację"- napisał w portaluu Offnews muzyk i dziennikarz Wenci Micow.
Krzysztof Penderecki "wytyczał nam drogę w świat", "odegrał ważną rolę w relacjach muzyków litewskich i polskich", "był jedną z najważniejszych postaci drugiej połowy XX wieku" - tak polskiego kompozytora wspominają litewscy muzycy cytowani przez portal lrt.lt.
Media w Hiszpanii w licznych komentarzach dotyczących śmierci Krzysztofa Pendereckiego wskazują, że był on jednym z najbardziej utytułowanych żyjących kompozytorów muzyki poważnej. Przypominają, że wśród wielu wyróżnień miał też prestiżową Nagrodę Księżnej Asturii.
Pendereckiego wspominały również główne media w Finlandii. "Ten światowej sławy kompozytor i dyrygent przez ćwierć wieku wielokrotnie odwiedzał jeden z letnich festiwali muzycznych w Naantali na zachodzie kraju" - przypomniało radio Yle.
"Był jednym z najczęściej koncertujących i nagradzanych kompozytorów końca XX i początku XXI w." - wspomina Krzysztofa Pendereckiego publiczny nadawca Yle, wskazując, że był przede wszystkim znany z muzyki filmowej, a na szczyty światowej sławy wyniosło go "kultowe dzieło awangardy" – "Tren - Ofiarom Hiroszimy" (1959-61) na 52 instrumenty smyczkowe.
Wybitną postacią muzyki współczesnej i jednym z polskich kompozytorów XX wieku o największej sile oddziaływania nazywa zmarłego kompozytora prasa węgierska.
Agencja MTI napisała, że Penderecki był „słynnym polskim kompozytorem i wybitną postacią muzyki współczesnej”. Dziennik „Nepszava” nazwał go zaś „jednym z polskich kompozytorów XX wieku o największej sile oddziaływania”.
Dziennik podkreśla, że Penderecki był wielostronny nie tylko pod względem brzmienia jego utworów, lecz także rozpiętości gatunkowej. Zwraca przy tym uwagę, że swój Koncert na trąbkę napisał z myślą o węgierskim wirtuozie tego instrumentu Gaborze Boldoczkim.
Ilustracja © brak informacji / za: www.krzysztofpenderecki.eu
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz